Op weg naar het noorden kwamen we langs een bord waarop werd aangekondigd dat er daar in de buurt op nieuwjaarsdag Highlandgames gehouden zouden worden. Dat vonden we wel grappig, maar omdat we dan toch niet in de buurt zouden zijn, besteedden we er verder weinig aandacht aan. En ook toen bleek dat onze derde stop in Nieuw Zeeland vlak bij het dorp was waar we deze aankondiging hadden gezien, vonden we het eigenlijk alleen maar typisch dat er kennelijk op deze plaats zo'n sterke band met Schotland was.

Totdat we in ons informatiepakket iets meer lazen over de bijondere geschiedenis van deze plaats, en we besloten om even het museumpje te bezoeken. Daar bleek dat er een directe link was met een stukje geschiedenis dat we jaren geleden in dit blog aan de orde stelde, namelijk de "Highland clearances", de periode zo aan het eind van de 18e / begin 19e eeuw dat de grootgrondbezitters in Schotland (of moeten we zeggen "de bezitters van grote stukken grond in Schotland") tot de conclusie kwamen dat ze veel meer konden verdienen door op hun grond schapen te houden dan door die grond te verhuren aan keuterboertjes. Waarna ze in het gunstigste geval die keuterboertjes wat geld meegaven om elders een nieuw leven te beginnen, en in het slechtste de mensen verdreven door hun huizen te verwoesten.

Veel van die verdreven boeren kwamen aan de westkust terecht, waar landbouw en veeteelt nauwelijks mogelijk zijn en waar ze vissers werden, of verzamelaars van zeewier (een tijdlang een belangrijke grondstof voor o.a. glasproductie), maar waarvandaan er ook velen emigreerden. Zo ook ene McLeod, die wat afweek van het gemiddelde doordat hij gestudeerd had en zichzelf opwierp als leraar en dominee van zijn eigen versie van de (protestantse) kerk. Hij vertrok naar Nova Scotia (voor de westkust van Canada) waar hij uiteindelijk leidsman werd van een bloeiende gemeenschap - een soort co-operatie, waarin veel collectief werd gedaan. Juist op het moment dat deze gemeenschap werd getroffen door hongersnood (als gevolg van gewasziekten en teruglopende visvangst) ontving McLeod een brief van een van zijn zoons die naar Australie was vertrokken (dat toen overigens nog New Holland heette), waarin deze schreef dat het hem daar goed ging. Uiteindelijk besloten McLeod en een groep volgelingen dan daar maar naar toe te gaan - en dus bouwden ze een schip (hoe ze aan de kennis en vaardigheden kwamen om dat te doen, is een verhaal apart). Met hulp van een gedroste officier van een Engels schip (die was gevallen voor de charmes van een van McLeods dochters) kwamen ze met dat schip na een lange reis in Melbourne aan - om te ervaren dat die stad inmiddels een poel des verderfs was geworden (er was in de buurt goud gevonden, en de goudzoekers kwamen naar Melbourne voor handel en vertier). Daarom verkasten ze naar Adelaide, waar enkele jaren later tyfus uitbrak en hun gelederen gedecimeerd werden.

Inmiddels was Nieuw Zeeland een natie geworden onder strak(ker) Brits bestuur, en toen een avontuurlijke landgenoot ontdekte dat er aan de oostkust van het Noordereiland een mooi stuk land redelijk verlaten lag (de Maori daar hadden elkaar in onderlinge oorlogen bijna uitgeroeid, met behulp van de musketten die ze van de Europese migranten kochten) wisten ze via de gouverneur van Nieuw-Zeeland voor elkaar te krijgen dat ze daar een (het zoveelste) nieuw begin konden maken, en dat "clangenoten" die later zouden volgen, zich bij hen mochten aansluiten.

Nou ja, de rest is (ook) geschiedenis. Dit keer waren de bootvluchtelingen succesvol. Het land en het klimaat zaten mee. Er kwamen nog een paar schepen uit Nova Scotia. Ze plantten zich voort en bevolkten de Nieuw Zeelandse aarde. Ze kregen behoefte om zich te verdiepen in hun roots. Het zingen van psalmen maakte plaats voor het bespelen van pipes en drums. Er ontstond een behoefte om de in diaspora levende nazaten zo nu en dan bij elkaar te brengen. En zo werden de Waipu Highland Games geboren.

Natuurlijk. Dit is een simpele weergave van wat er in het museum verteld werd. En dat is ongetwijfeld weer een vertekende weergave van de werkelijkheid, met nadruk op een paar anekdotes en aansprekende personen, en minder aandacht voor structurele factoren als economie en zich ontwikkelende opvattingen over wereld, samenleving en individu. Maar het zet je daar wel over aan het denken. En over de wereld van nu, en over hoe wij aankijken tegen mensen die hun land verlaten om elders een leven op te bouwen. Of het geluk te zoeken, zo je wilt.