Na tien uur vrijwel ononderbroken slaap, eens lekker omdraaien en nog een respectievelijk twee uur waren we wel toe aan het otbijt. Dat werd ons bereid door een schone Cubaanse die ons werd voorgesteld als de teacher van de jongen die ons de dag daarvoor had ontvangen, maar die zijn sister bleek te zijn. Doet er niet toe - ze maakte lekkere fruitsalade en roereieren, en zij en haar broer vertelden ons in het mengsel van Engels wat zij spraken en Spaans wat wij verstonden, dat hij de eigenaar van het appartement was, maar dat hij bij zijn moeder woonde omdat het alleen voor de verhuur was. dat zij getrouwd was met een tatoeerder die op hen beiden oefende (ze lieten niet alles zien), dat zij danseres was geweest en nu nog zong, dat hij Engels leerde door met de liedjes van OneDirection mee te zingen en dat onze geplande stadstour niet 's ochtends maar 's middags zou plaatsvinden.

Zelf maar een eindje gaan wandelen, dus, onder een inmiddels blauwe hemel maar dankzij een fris windje toch in een aangename temperatuur en niet al te hoge vochtigheid. We hebben vooral de oude stad verkend, Havana Veija, maar ook wat stukjes van Centro, het net wat recentere centrum met bredere straten en grotere gebouwen. Erg veel slecht onderhouden en gedeeltelijk op instorten, maar ook veel waar aan renovatie gewerkt werd. Een interessante mengeling van wat je ook wel ziet in Oost-Europa, en de armere steden in Zuid-Europa. Met de bijbehorende geuren van verrotting, niet goed functionerende riolen en slecht verbrande ongelode benzine, diesel en twee-takt (er rijden nogal wat auto's uit het voormalige Oosblok rond).

En wat zie je dan? Om te beginnen -ook buiten de nauwe straatjes van het oude centum- weinig auto's maar veel fietstaxi's en voetgangers, en hier en daar een wagen of koetsje met een paard ervoor. Toch hier en daar nog wel een opstopping - omdat het net even te druk is, omdat er een auto stilvalt met pech of moeite heeft om op gang te komen bij een stoplicht (bij elk stoplicht worden overigens de seconden afgeteld dat ze op rood of groen staan) of omdat sommige chauffeurs hun eigen opvattingen hebben over voorrang. Die opvattingen zetten ze dan kracht bij met claxons - en dat zijn niet de origenele bescheiden uitvoeringen. De fietstaxirijders gebruiken trouwens ook een toetertje, vooral om elkaar of voetgangers te waarschuwen dat ze er langs willen of vindendat ze voorang hebben op een kruising. Of ze fluten schel en doordringend. Je moet het even weten. Trouwens, soms gaat het even mis, en moeten twee fietstaxi's die elkaar iets te dicht passeerden, ontward worden.

Winkels, grofweg in twee uitvoeringen. Zoals wij ze kennen en direct herkennen: met etalages, of -speciaal op de toerist gerichte- uitstallingen voor een deur waarachter de "winkel" verder slechts een gang is. En zoals we ze ook wel kennen uit zuid-europa: een grote, donkere ruimte achter een half gesloten deur en soms een kleine raamopening zonder glas, met daarbinnen mensen die iets met groenten doen, of vlees hakken en andere onbestemde zaken. Of juist, ook weer achter zo'n half gesloten deur, een heel kleine ruimte waarin een kappersstoel, naaimachine of iets dergelijks staat. Ja, en ook straatverkopers, met karren vol fruit. Een broodverkoper die door de straten loopt, om de minuut luidkeels roepend dat hij gebakken heeft (althans, zo vertaalde onze gastheer het).

Schoolkinderen, in uniform. Rood met wit voor de basisschool, bruin met wit voor de middelbare school en blauw met wit voor de eerstejaarsstudenten. Of in sportkleding, terwijl ze op een plein gymles krijgen - dan loop je ineens in een potje voetbal. Volwassen Cubanen, natuurlijk. Duidelijk aan het werk, of onduidelijk bezig. of duidelijk wachtend op een toerist die een ritje wil maken in een van de prachtig opgepoetste old-timers. En een aantal die duidelijk hun inkomen verwerven -of aanvullen- door te poseren, mooi in Afrikaanse gewaden gehulde vrouwen, of mannen met een karakteristieke kop waarin een grote sigaar. Of je een foto van ze wilt maken. Ja? Leuk, laat eens zien? Dat is dan een dollar, oftewel een peso convertible. Dat hebben we allemaal niet gedaan, maar toen we een grafiekwerkplaats binnenliepen vonden we het wel leuk om van een van de daar bezige mannen een werkje te kopen. Goed. Vertellen wat je wilt is makkelijk. Dan de prijs. Hij vroeg 40 CUC, maar gaf direct aan dat het voor minder kon. Dat vonden wij ook, maar samen zijn we niet zo goed in onderhandelen. Gelukkig is inmiddels de taakverdeling helder, en in dit geval helemaal: Marian heeft een jaartje geleden haar cursus Spaans weer opgepakt. Tegenbod: 20. Nee, dat kon niet: 35. Nou, nee: 25. En dat werd het, enigszins tot onze verbazing. Nu moest het nog gesigneerd worden, en voorzien van een titel. En meegenomen - maar hoe? Het was nog nat, dus oprollen was niet zo'n goed idee. Dus: we betalen nu, en komen het morgen halen. Een experiment in vertrouwen, want volgens een reisgidsje dat we van internet haalden en dat beloofde ons te beschermen tegen de vele valkuilen die de argeloze tourist worden bereid, zou dat nooit goed kunnen gaan. Lunchen. Ja - maar waar. Honderden restaurants, en minstens zoveel mensen die je wel naar dat ene heel bijzondere willen brengen. Maar ach, je kijkt eens naar hoe het eruit ziet en ruikt, je werpt een blik op de spijskaart en doet dan maar wat. Een gelukige keus, dit keer, want restaurant Rum Rum was aangenaam, en het eten goed en overvloedig. Nooit geweten dat oud touw - Ropa Vieja, uit elkaar getrokken draadjesvlees dat gesudderd heeft in een tomatensaus - zo goed kon smaken.

Na de lunch even een half uurtje siesta, en toen de stadstour. Eerst een uurtje in een oldtimer -een mooie blauwe cabriolet- door de stad, terwijl onze gids -een derdejaars sudente geomechanica- ons tijdens wat haar eerste tour bleek te zijn in haar beste Engels uitlegde wat haar trainer haar een paar dagen eerder had verteld. Plus allerlei dingen die ze zelf wist te antwoorden op onze vragen over het leven in Cuba (heel goed wat de regering allemaal doet), en dingen die ze graag wilde vertellen omdat ze zo spanend vond - zoals dat ze een dezer dagen met haar collegastudeten zou meelopen in de grote parade ter gelegenheid van de verjaardag van de revolutie, of iets anders feestelijks. Vervolgens ruim twee uur lopen door -vooral- de oude stad. Flink wat plaatsen die we al gezien hadden -zij het nu met uitleg- en ook heel wat wat we nog niet gezien hadden. Best aardig dus, met als bonus dat het net de 497e verjaardag van de vestiging van de stad was, waardoor er op allerlei plaatsen feestelijkheden waren. Lees: muziek en dans. En een ritueel waarvoor mensen in een lange rij stonden: een wens doen na drie maal rond de boom gelopen te hebben die staat op de plaats waar de Spanjaarden Havanna stichtten, en de nieuwe vestiging noemden naar de mooie dochter van het plaatselijke Indianenopperhoofd. Wat er verder met haar en hem gebeurde, vertelde onze gids niet - maar wel dat ze beslist ook nog om de boom ging lopen, om net als de vorige jaren een gelukig leven veilig te stellen. Je wist immers maar nooit.

Na nog een hoop verhalen over dingen die ze ons liet zien -een ondergronds aquaduct, een mooi gerestaureerd plein ("Batista heeft hier een parkeergarage laten aanleggen, maar het hoofd van de restauratiedienst, die zo gewoon is gebleven dat hij zonder bewaking door de stad loopt, heeft besloten dat het in de oude vorm moest worden teruggebracht") besloten we dat ze haar uurtjes wel gemaakt had en wezen we beleefd haar aanbod af om ons nog een paar karakteristieke barretjes te laten zien.

Even gaan liggen, om een uur of vijf, werd zomaar drie uur slapen - en dat betekende dat de keuken van het restaurant dat we ondeweg gezien hadden en dat ons wel wat leek, gesloten was tegen de tijd dat we er aankwamen. Gelukkig was een ander restaurant nog wel open en konden we een prima vismaaltijd scoren, sfeervol begeleid door een middelbare man met mooie zangstem die 20 CUP versmaadde -"80 cents!"- maar tevreden was met een enkele CUC (plus de 20 CUP, natuurlijk).

En vervolgens loop je terug door slecht verlichte straten langs half vervallen huizen waar hier en dar iemand in een deuropening zit, loop je een paar blokken te ver - en kom je toch zonder enig probleem en zonder een gevoel van onveiligheid bij je Casa terug.