Er zijn drie dingen die Albanie bijzonder maken, zei onze gids toen we de grenspost achter ons lieten waar we net een uur hadden doorgebracht terwijl eerst aan de Macedonische en vervolgens de Albanese kant de gegevens van de 25 reisgenoten in onze bus in een computersystem werden getikt. In de eerste plaats de bunkers. U ziet straks de eerste, hij lijkt een beetje op een paddestoel die net boven de grond komt. En zo zijn er bijna een miljoen in dit land - klein, middelmaat en groot. In de tweede plaats de Mercedessen. Albaniers denken dat Mercedes de enige goede auto is, dus willen ze er allemaal een hebben. Als ze hem dan hebben, kopen ze een rijbewijs en gaan ze zichzelf leren rijden. En in de derde plaats de bruiloften. Die duren hier drie dagen, er komen vijf- of zeshonderd gasten, de bruid kleedt zich drie keer per dag om en elke keer moet de bruidegom haar goud geven om te laten zien dat zijn familie rijk is.

Nu ja, een op de drie goed is niet slecht: we zagen inderdaad heel wat bunkers tijdens onze ene dag in Albanie. Langs de grens, zo maar ergens in een veld naast de weg en midden in de stad. Allemaal hetzelfde ontwerp, maar in verschillende grootten: een koepeltje dat even boven het maaiveld uitkomt, met een sleuf waardoor je naar buiten kon schieten. Mercedessen waren er ook, maar vooral oude - of kennelijk vermomd als Volkswagens, Toyota's en dergelijke (toegegeven, sommige bestuurders reden inderdaad alsof ze zichzelf geleerd hadden dat het midden van de weg van hen was). En dat van die bruiloften: ja, we zagen veel winkels met bruidskleding, van een uitbundigheid en kleurrijkheid die opviel, maar geen bruiden die omstuwd werden door honderden gasten.

Wat we ook zagen, was een opmerkelijk land. Vanaf het moment dat we in enigszins bewoond gebied kwamen, nog in de bergen, tot aan de Adriatische kust passeerden we om de paar honderd meter (nou, goed - soms was het een kilometer) een tankstation. Om de drie tankstations een autowasserij en om de vijf een winkel in auto-onderdelen en accesoires. Op het platteland veel (redelijk) nieuwe huizen, van klein tot enorm groot en protserig - waarvan veel niet helemaal afgebouwd (om belasting te ontwijken, vertelde onze gids). In het centrum van Tirana veel goed uitziende regeringsgebouwen uit de communistische tijd en daarvoor (en een enkel afbrokkelend monument ter ere van Enver Hoxha en familie) met daaromheen veel kennelijk particuliere nieuwbouw die er ook niet slecht uitziet. En tussen Tirana en Durres aan de kust allemaal nieuwe bedrijfsgebouwen, die een suggestie van bedrijvigheid en rijkdom uitstraalden de we moeilijk konden rijmen met het agrarische karakter van het land daarachter waar we regelmatig een herder met een enkele koe of twee geiten zagen, de armoedigde indruk van de woonwijken waar we doorheen reden en de in onbruik geraakte spoorwegen. Geen gezonde economie, denk je dan, maar een facade met daarachter ongetwijfeld een paar mensen die er fors aan verdienen en verder betrekkelijke armoede. Een beetje zoals sommige winkels en dienstverleners in Nederland, waar je zelden een klant ziet maar die toch een tijd lijken te floreren uit onverklaarbare inkomsten, totdat ze failliet gaan. En dat dan op nationale schaal.

Een land ook met veel natuurschoon, die verpest wordt door lukraak neergezette bouwsels en achtergelaten vuil. Veel vuil - vooral plasticafval dat er nog jaren zal liggen. Weinig echt historische gebouwen, waarschijnlijk ook omdat in de periode van Hoxha bijna alle kerken en moskeeen met de grond zijn gelijkgemaakt. Alleen in Durres zagen we een -kennelijk- middeleeuwse toren en stadsmuur, en een amphitheater uit de Romeinse tijd.

Natuurlijk - we waren er maar een dag en gedurende die dag werden we rondgeleid door een gids die ook maar haar beeld van het buurland als de werkelijkheid vertelde. Maar wat we zagen stemde ons bijna net zo somber als het ons nieuwsgierig maakte naar het echte Albanie. En dat werd niet minder toen we, gedreven door die nieuwsgierigheid, deze analyse lazen (waarbij we de kwalificaties van de EU maar aan de auteur laten).